Γνωρίστε τους σαμπουνιέρηδες της Μυκόνου!

Γνωρίστε τους σαμπουνιέρηδες της Μυκόνου! Ο Π.Α.Κ.Ο. «Γ.Αξιώτης» σε μια προσπάθεια να καταγράψει και να αναδείξει την άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά και τους ανθρώπους που την υπηρετούν και την συνθέτουν, δημιούργησε μια σειρά από συνεντεύξεις με πρωταγωνιστές τους ντόπιους σαμπουνιέρηδες.

Έχει αποδειχθεί ότι τα οπτικοακουστικά μέσα έχουν ιδιαίτερη επίδραση στους θεατές. Εκτός από ψυχαγωγία, προσφέρουν πολλά περισσότερα. Αποτελούν ζώσα μνήμη και με την έννοια αυτή τελικά αποτελούν πολιτιστικά προϊόντα και ιστορικά τεκμήρια. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι με την χρήση τους αιχμαλωτίζεται αιώνια η ζωή.

Η ιδέα αυτής της καταγραφής ξεκίνησε το 2022, εκφράζοντας την επιθυμία να καταγράψουμε τους εν ζωή Μυκονιάτες λαϊκούς μουσικούς με μεγάλη ιστορία στον χώρο της μουσικής παράδοσης του τόπου μας, όπως ο Μιχάλης (Μπαμπέλης), ο Λευτέρης Σικινίωτης (Καντενάσος) , ο Γιώργος Γρύμπλας , ο Λευτέρης Συριανός και πολλοί άλλοι, κάποιοι από τους οποίους συγκαταλέγονται στους κορυφαίους οργανοπαίχτες του Αιγαίου.

Δυστυχώς στο διάστημα που μεσολάβησε από τότε κάποιοι από τους παραπάνω δεν είναι πλέον στη ζωή, αφήνοντας μεγάλο και δυσαναπλήρωτο κενό στην λαϊκή μας παράδοση.

Ήταν μεγάλη η έκπληξη και η χαρά μας όταν στο ξεκίνημα αυτής της προσπάθειας ανακαλύψαμε ότι ο σπόρος έχει βρει γόνιμο έδαφος και ότι υπάρχουν πολλά νέα βλαστάρια που ακολουθούν την παράδοση και έχουν μαθητεύσει δίπλα στα μεγάλα ονόματα της λαϊκής μας μουσικής. Οι επαφές για την σχετική προετοιμασία, μας έφεραν κοντά και σε νεότερους λαϊκούς οργανοπαίχτες του τόπου μας, κυρίως σαμπουνιέρηδες, μαθητές οι περισσότεροι των πιο σπουδαίων δασκάλων.

Έτσι αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε την καταγραφή αυτή από τους ντόπιους
σαμπουνιέρηδες, με την προσδοκία να συνεχιστεί σύντομα η προσπάθεια και για τους υπόλοιπους οργανοπαίχτες του νησιού. Χρησιμοποιήθηκαν τα πλεονεκτήματα που δίνονται με τα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα και τεχνικές της Προφορικής Ιστορίας και δημιουργήθηκαν δέκα βίντεο με προσωπικές συνεντεύξεις, με διηγήσεις για το πώς και μια ποια αφορμή ο κάθε ένας από αυτούς έμαθε να παίζει σαμπούνα , πως κατασκευάζεται αυτό το ιδιαίτερο μουσικό όργανο, από τι «υλικά» είναι φτιαγμένο αυτό το ιδιαίτερο ηχόχρωμα.

Μέσα από αυτό το υλικό θα παρακολουθήσουμε και θα μάθουμε την μουσική τους ιστορία, θα ακούσουμε διαφορετικά παιξίματα και παραλλαγές τραγουδιών, θα μας δωθούν πληροφορίες για την κατασκευή της σαμπούνας.

Ευχαριστούμε τον αντιπρόεδρο του ΠΑΚΟ «Γ.Αξιώτης», Γιώργο Καφετζή για την ιδέα και την επιμέλεια της παραγωγής των βίντεο.

Ξεκινήσαμε  την δημοσιοποίηση αυτού του υλικού στις 8 Νοέμβριου 2023  με την συνέντευξη που πήραμε στον   Μιχάλη Κουνάνη  (Μπαμπέλη),   μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της λαϊκής παραδοσιακής μουσικής.  Την αφιερώσαμε στον ίδιο την ημέρα της γιορτής του με την προσδοκία να προλάβει να την απολαύσει και ο ίδιος.

Ο Μπαμπέλης υπήρξε ένας βασικός πυλώνας της αναβίωσης και της διάδοσης της σαμπούνας σε όλο το Αιγαίο. Η φήμη του εδώ και δεκαετίες έχει ξεπεράσει τα όρια του νησιού και συγκαταλέγεται στους κορυφαίους οργανοπαίχτες της πατρίδας μας.

Έχει καταφέρει σημαντικές καινοτομίες στην κατασκευή του οργάνου. Με την σαμπούνα του και με παρέα την ζ’υια του στο τουμπάκι , τον  Λευτέρη  Σικινιώτη  ( Καντενάσο) , έχει συνοδεύσει εκδηλώσεις, γλέντια και πανηγύρια και τα τραγούδια του έχουν οδηγήσει χιλιάδες πόδια σε χορούς κυκλωτικούς και αρχέγονους.

Πολλοί από τους νέους σαμπουνιέρηδες του νησιού έχουν υπάρξει μαθητές του ενώ η συμβολή του στην διάδοση της σαμπούνας στα νησιά του Αιγαίου μέσα από τις σαμπουνομαζώξεις ήταν καθοριστική.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΥΝΑΝΗΣ (ΜΠΑΜΠΕΛΗΣ)

Γεννήθηκε στην Μύκονο το 1936.

Ο ίδιος περιγράφει την ζωή του με ένα τραγούδι που έγραψε ο ίδιος για τον εαυτό του. «Την μαστοριά της έβαλε η μάνα μου στην γέννα για να με κάνει άνθρωπο μες την ζωή και μένα. Το 11 το νούμερο ήμουνα στην αράδα και ο τερματοφύλακας ήμουνα στην ομάδα. Μες την Μερχιά μεγάλωξα και ψάρευα τα ψάρια και τα πουλιά κυνήγαγα μες στα άγρια λαγκάδια. Πέντε έξι μάγκες σμίγαμε στα παιδικά μας χρόνια μαύρο κρασί επίναμε μέσα στα καρακόλια. Και στο σχολείο που πάγενα τα γράμματα να μάθω μα εγώ σαμπούνα έπαιζα δεν έμαθα να γράφω».

Η ευχή που έδινε στα εγγόνια του ήταν ” να πάνε 100 χρονώ’ κι αυτός να τον επαίζει σαμπούνα”. “Εγω θα των επαίζω με τούτα τα πράγματα” μας λέει στην συνέντευξη που του πήραμε την άνοιξη του 2023, αποδεχόμενος και ο ίδιος την αξία της πολύτιμής αυτής καταγραφής. Σήμερα που γράφουμε αυτά τα λίγα λόγια ο κυρ Μιχάλης δεν βρίσκεται πιά κοντά μας. Έφυγε στις 2 Δεκεμβρίου 2023 για το αιώνιο ταξίδι, παίρνοντας μαζί του την σαμπούνα του για να βρει στα ουράνια τον κυρ Λευτέρη τον Καντενάσο, τον αχώριστο φίλο του που η ζωή τα’φερε έτσι που και οι δυο έφυγαν από την ζωή την ίδια χρονιά με λίγους μήνες διαφορά.

Ακούστε τον εδώ!
https://www.youtube.com/watch?v=ZBbtyBJfrq0

ΦΛΩΡΙΟΣ ΧΑΝΙΩΤΗΣ

Γεννήθηκε στο σπίτι του στην Άνω Μερά, στις 17/2/1962

Το 1975 του έφτιαξε ένα μονοσάμπουνο ο Νικόλας ο Κοντιζάς (Σεληνάς). Το 1976 του έκανε κανονική σαμπούνα. Έμαθε να παίζει από τον Νικόλα το Μανδηλαρά που ήταν πολύ δυνατός σαμπουνιέρης. Παίζανε σε πανηγύρια, γάμους, σε σπίτια την ώρας της προετοιμασίας της νύφης όπου έπαιζαν και τραγουδούσαν τους σκοπούς του γάμου. Τώρα έχει μια σαμπούνα που του έχει φτιάξει ο Μπαμπέλης και όπως λέει ο ίδιος είναι σαμπούνα-βιολι!! Τόσο καλή σαμπούνα είναι!

Έχει παίξει επαγγελματικά μαζί με τον Νίκο τον Μανδηλαρά.
Τους καλούσαν οι διοργανωτές και τους πλήρωναν. Οι σαμπουνιέρηδες στα γλέντια πάντα σεβόντουσαν τον κόσμο, τους ενδιέφερε να περάσουν όλοι καλά, να χορέψουν και να ευχαριστηθούν. Έχει παίξει και με τον Τάσο τον Βερώνη (Καλαβρέζο) που ήταν καλός μάστορας- κατασκευαστής σαμπούνας, καλός οργανοπαίχτης αλλά και πολύ καλός άνθρωπος.

Ακούστε τον εδώ!
http://https://www.youtube.com/watch?v=u4afAuajwIM

ΘΟΔΩΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΣ (ΚΙΟΥΚΑΣ)

Γέννημα θρέμμα Μυκονιάτης. Έχει ακούσματα στην σαμπούνα απο μικρός, από τον πατέρα του τον μαστρο Δημήτρη αλλά και από άλλους σαμπουνιέρηδες όπως τον Παναγιώτη Κουκά, τον Λευτέρη Συριανό, τον Δημήτρη Κουκά και άλλους. Παίζει σε διάφορες γιορτές, σε εκδηλώσεις, σε πανηγύρια και γενικότερα οπουδήποτε τον καλέσουν. Η πιο σημαντική στιγμή για αυτόν ήταν όταν βρέθηκε σε μια σαμπουνοσύναξη στην Σύρο όπου ήταν σαμπουνιέρηδες από όλη την Ελλάδα και έπαιζαν μέχρι το πρωί.

Ακούστε τον εδώ!
https://www.youtube.com/watch?v=X607T84VJdU

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ ΡΗΓΑΣ

Ένα νέο παιδί που αγαπάει την παράδοση, μαθητής των παλιών σαμπουνιέρηδων. Γεννήθηκε στο Μαρούσι Αττικής το 1990. Μεγάλωσε και κατοικεί στη Μύκονο. Από μικρός ασχολήθηκε με την παράδοση ως μαθητής σε χορευτικά τμήματα αλλά και ως μαθητής μουσικής σχολής όπου παρακολούθησε μαθήματα για κιθάρα και τουμπερλέκι. Πρώτος δάσκαλος στην σαμπούνα ήταν ο Μιχάλης ο Κουνάνης ο Μπαμπέλης τον οποίο γνώρισε το 2008 στην Ικαρία σε μια σαμπουνοσυνάντηση. Από τότε η σαμπούνα του έχει ανοίξει πολλούς ορίζοντες. Δάσκαλοί του είναι και όλοι οι παλιοί οργανοπαίχτες της Μυκόνου.

Έχει φτιάξει με την αδερφή του Μαρία το συγκρότημα “Τα Ρηγόπουλα” και εκπροσωπούν τη Μύκονο παντού σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει παίξει σε πολλά πανηγύρια της Μυκόνου και των Κυκλάδων. Η πιο σημαντική εμπειρία ήταν όταν έπαιξε στα δύο Ευρωπαϊκά Κοινοβούλια στο Στρασβούργου και στις Βρυξέλες. Τον Ιανουάριο του 2024 θα εκπροσωπήσει τη Μύκονο στο Σικάγο και στη Φλώριντα τον ΗΠΑ.

Ακούστε τον εδώ!
https://www.youtube.com/watch?v=iFcPgAB9Tek

ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΡΥΠΑΡΗΣ (ΔΗΛΙΑΝΟΣ)

Γεννήθηκε στις 30 Μαΐου 1992 στη Αθήνα. Από το 2021 ζει μόνιμα στην Μύκονο. Έμαθε να παίζει σαμπούνα από τον παππού του Παναγιώτη Κουκά (του Αλεκάρα). Παίζει για όποιον του κάνει τη τιμή να τον καλέσει στη χαρά του. Για τον Βασίλη κάθε στιγμή με τη σαμπούνα είναι ξεχωριστή και ιδιαίτερη. Αναπολεί συχνά τα απογεύματα με το παππού του Παναγιώτη Κουκά όταν έγραφαν στο κασετοφωνάκι σκοπούς για την προσωπική του μελέτη.

Ακούστε τον εδώ!
https://www.youtube.com/watch?v=ZnUgacz8guw

ΚΥΡΙΑΚΟΣ (ΚΟΥΛΗΣ) ΚΟΥΣΑΘΑΝΑΣ

Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 02-12-1988.Μεγάλωσε και ζει μόνιμα στη Μύκονο. Τσαμπούνα έμαθε μόνος του και ακόμα μαθαίνει και εξελίσσεται! Έχει ακούσματα από τους παλιούς οργανοπαίχτες και είχε δάσκαλο τον Δημήτρη Κουκά (Στραβαλόγα). Για 4 χρόνια έπαιζαν κάθε μέρα μαζί. Τον συνόδευε πότε με ντουμπάκι και πότε με σαμπούνα . Έχει παίξει και με τον Γιάννη τον Ρήγα σε εκδηλώσεις και πανηγύρια αλλά και με τον Νίκο Κοντιζά τον Θοδωρή Κιούκα και με τον Μιχάλη Κουνάνη (Μπαμπέλη). Γενικά έχει καλές σχέσεις με όλους τους σαμπουνιέρηδες και όταν βρεθεί μαζί τους πάντα κάτι παραπάνω μαθαίνει.

Για αυτόν πολύ σημαντική περίοδος ήταν αυτή που έζησε κοντά στον Δημήτρη Κουκά (Στραβαλόγα) ο οποίος παρόλο που ήταν κοντά 90 χρονών, έπαιζε σαμπούνα σχεδόν κάθε μέρα. Άλλη μια σημαντική στιγμή ήταν όταν έπαιξε σε ένα πανηγύρι στην Αμοργό μπροστά σε μεγάλο κοινό πρώτη φορά.

Ακούστε τον εδώ!
https://www.youtube.com/watch?v=8ASCGZgLnHA

ΟΥΛΟΦ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΟΕ

Γεννήθηκε το 1962 στην πόλη Namsos της Νορβηγίας. Ο πατέρας του Νορβηγός και η μητέρα του Μυκονιάτισσα. Έζησε τα παιδικά του χρόνια μέχρι 5 ετών στην Αθήνα και στην συνέχεια στην Νορβηγία. Η οικογένειά του περνούσε όλα τα καλοκαίρια στην Μύκονο κοντά στον παππού Δημήτρη και στην γιαγιά Βιενούλα Κουσαθανά.

Γιατρός στο επάγγελμα, μουσικός από χόμπι και μεράκι. Εκτός από σαμπούνα και άλλα όργανα, παίζει και βιολί. Όλη η οικογένειά του είχαν και έχουν τρομερή αγάπη στην παράδοση. Έμαθε να παίζει σαμπούνα μόνος του αλλά και κοντά στον Βαγγέλη Κουκά (Λύκο) και στον Γεράσιμο Σικινίωτη (Γερασιμάρα). Από τότε παίζει συχνά όχι μόνο για την οικογένειά του και τους φίλους του αλλά και σε πανηγύρια και γιορτές στην Ελλάδα και στην Νορβηγία.

Έχει παίξει σαμπούνα σε συναυλίες στην Αμερική και στην Κίνα. Με δική του πρωτοβουλία έχουν γίνει σημαντικές ηχητικές καταγραφές και 3 παραγωγές cd με Μυκονιάτες σαμπουνιέρηδες, κάποιοι από τους οποίους δεν είναι πλέον στη ζωή. Σαμπούνες Μυκονιάτικες, Μελτέμι και Θάλασσα οι τίτλοι των CD. Η πιο σημαντική στιγμή στην πορεία του ως σαμπουνιέρης ήταν όταν το 1994 συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Μιχάλη Κουνάνη (Μπαμπέλη) και τον Λευτέρη Σικινιώτη ( Καντενάσο). Από τότε η πορεία τους στην παραδοσιακή μουσική ήταν πολύ συχνά κοινή.

Ακούστε τον εδώ!
https://www.youtube.com/watch?v=rgCjA9jx0x0

ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΑΓΓΕΛΗΣ

Ζει στη Μύκονο τα τελευταία 5 χρόνια Έχει γεννηθεί το 2007. Έμαθε τσαμπούνα από τον μπάρμπα Δημήτρη τον Κουκά (Στραβαλόγα) και παίζει για τον ίδιο αλλά και σε γιορτές και πανηγύρια.

Ακούστε τον εδώ!
https://www.youtube.com/watch?v=WzeGTJpzTpQ

ΝΙΚΟΣ ΚΟΝΤΙΖΑΣ

Με καταγωγή από την Μύκονο, έχει μεγαλώσει και ζει στην Αθήνα. Έρχεται συχνά στο νησί και κρατάει επαφή με φίλους και συγγενείς. Θεωρεί ότι η μυκονιάτικη τσαμπούνα πρωτοστατεί πολλά χρόνια στα μουσικά τεκταινόμενα με μπροστάρη τον Μιχάλη Κουνάνη (Μπαμπέλη). Σε αυτόν οφείλεται το γεγονός ότι τόσα νέα παιδιά έχουν ασχοληθεί με τη σαμπούνα και την μουσική! Πιστεύει ότι η τσαμπούνα είναι ένα όργανο που πρέπει να παραμείνει ζωντανό γιατί αποτελεί την ιστορία του τόπου μας .

Ακούστε τον εδώ!
https://www.youtube.com/watch?v=H6aAj758g4s

ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΣ

Είναι εγγονός του Δημήτρη του Αργουδέλη (Σουσουριά), γεννημένος το 2008.

Μένει στην περιοχή της Άνω Μεράς. Σαμπούνα έμαθε από τον μεγάλο δάσκαλο Μιχάλη Κουνάνη (Μπαμπέλη), που έχει κάνει μεγάλη προσπάθεια για να μεταδώσει τη μαγεία αυτού του οργάνου σε νέα παιδιά! Παίζει σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, σε πανηγύρια, σε παρέες και γενικότερα όπου το καλεί το κέφι της στιγμής.

Μια από τις σημαντικότερες στιγμές που έχει ζήσει ως σαμπουνιέρης είναι όταν είχε παίξει μαζί με τον Βασίλη Γρυπάρη στην ομογένεια των Ελλήνων, στην Γερμανία, όπου βρέθηκε με τον χορευτικό σύλλογο «Μυκονιάτικη Βεγγέρα» με αφορμή την συμμετοχή του στην ελληνική παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου 2023.

Ακούστε τον εδώ!
https://www.youtube.com/watch?v=f4pMm035Z_k