Το άγχος της σύγκρισης – Πώς τα social media επηρεάζουν την αυτοεικόνα μας

Το άγχος της σύγκρισης – Πώς τα social media επηρεάζουν την αυτοεικόνα μας

Σε έναν κόσμο διαρκούς σύνδεσης, όπου οι ζωές των άλλων προβάλλονται μέσα από επιλεγμένες εικόνες και λεζάντες, η σύγκριση έχει γίνει αναπόφευκτη. Τα social media έχουν φέρει μια νέα δυναμική στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας. Όσο και αν προσπαθούμε να κρατήσουμε την ισορροπία, ο εγκέφαλος – χωρίς να το συνειδητοποιούμε – υπολογίζει, συγκρίνει και πολλές φορές… μειώνει.

Η αόρατη πίεση της τελειότητας

Αναρτήσεις που δείχνουν «τέλεια» σώματα, ονειρεμένες διακοπές, ευτυχισμένες οικογένειες, επαγγελματικές επιτυχίες. Κάθε scroll στο feed μοιάζει με μία αθόρυβη υπενθύμιση του τι δεν έχουμε, τι δεν καταφέραμε, τι δεν είμαστε.

Ιατρικές πηγές επισημαίνουν πως η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ιδανικές εικόνες μπορεί να προκαλέσει:

• Μείωση της αυτοεκτίμησης

• Άγχος και αίσθημα ανεπάρκειας

• Διαστρέβλωση της εικόνας σώματος

• Σύγκριση με μη ρεαλιστικά πρότυπα

• Εθισμό στην έγκριση μέσω likes & σχολίων

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι «τέλειες» εικόνες, αλλά το γεγονός ότι τις αντιμετωπίζουμε ως αληθινές, ξεχνώντας ότι αποτελούν επιλεγμένες στιγμές, με φίλτρα και σκηνοθεσία.

Από την πραγματικότητα στην ψηφιακή αυταπάτη

Τα social media δεν αντικατοπτρίζουν την καθημερινότητα – τη συνθέτουν. Και αυτό έχει ψυχικό κόστος. Πολλοί ειδικοί παρατηρούν πως οι χρήστες παρουσιάζουν μια επιμελώς κατασκευασμένη εκδοχή του εαυτού τους, προσπαθώντας να χωρέσουν σε «πρότυπα επιτυχίας» που συνεχώς αλλάζουν.

Η συνεχής παρακολούθηση της ζωής των άλλων δημιουργεί ένα νοητικό υπόβαθρο σύγκρισης:
«Γιατί δεν είμαι τόσο ευτυχισμένος;»
«Γιατί το δικό μου σώμα δεν μοιάζει έτσι;»
«Μήπως υστερώ;»

Αυτές οι σκέψεις, όταν επαναλαμβάνονται, γίνονται κομμάτι της αυτοεικόνας μας και οδηγούν σε έναν φαύλο κύκλο δυσαρέσκειας και εσωτερικής πίεσης.

Η ψυχολογία της σύγκρισης

Η σύγκριση είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης. Όμως, όπως αναφέρουν ψυχολογικές πηγές, η κοινωνική σύγκριση (social comparison theory) γίνεται προβληματική όταν η βάση της είναι πλασματική – δηλαδή όταν συγκρινόμαστε με εικόνες που δεν είναι αντιπροσωπευτικές της πραγματικής ζωής.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το μυαλό επεξεργάζεται την πληροφορία ως «πραγματική» – ακόμη και αν πρόκειται για φίλτρα, επεξεργασμένες εικόνες ή στιγμές που δεν αντιπροσωπεύουν την καθημερινότητα. Έτσι, ο ψυχισμός επηρεάζεται, ακόμα και υποσυνείδητα.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Η λύση δεν είναι απαραίτητα η αποσύνδεση από τα social media, αλλά η συνειδητή χρήση τους και η προστασία της αυτοεικόνας μας. Ορισμένα βήματα που μπορούν να βοηθήσουν:

• Περιορισμός του χρόνου χρήσης μέσω εφαρμογών ή υπενθυμίσεων.

• Απομάκρυνση από λογαριασμούς που προβάλλουν μη ρεαλιστικά πρότυπα.

• Ανάδειξη αυθεντικών προφίλ, που προωθούν την ειλικρίνεια και την ατέλεια.

• Συνειδητή υπενθύμιση ότι ό,τι βλέπουμε είναι μια «έκδοση» της πραγματικότητας, όχι η πραγματικότητα η ίδια.

• Καθημερινές πρακτικές αυτογνωσίας (journaling, διαλογισμός, γράψιμο σκέψεων) που ενισχύουν τη σύνδεση με τον εαυτό μας.

Στο κέντρο: Η δική σου αξία

Η αυτοεικόνα δεν χτίζεται με likes, ούτε με φίλτρα. Χτίζεται με εσωτερική εργασία, με αυτοσυμπόνια και με την αποδοχή της μοναδικότητας που ήδη έχουμε. Το επόμενο βήμα δεν είναι να «γίνεις» κάποιος άλλος, αλλά να γυρίσεις προς τα μέσα και να δεις τον εαυτό σου όπως πραγματικά είναι: αρκετός, αληθινός, επαρκής.